انتقاد شدید از ارائه آمار غلط درباره تاثیر واکسیناسیون - وبلاگ نیک دل

به گزارش وبلاگ نیک دل، رییس کمیته کشوری اپیدمیولوژی و واکنش سریع اپیدمی کرونا با تاکید بر لزوم تحلیل درست داده های تحقیقات منتشر شده پیرامون کرونا، در نامه ای خطاب به وزیر بهداشت دلیل نادرست بودن این اطلاعات را متذکر شد.

حمید سوری از اطلاعات آماری ارائه شده درباره اجرای واکسیناسیون در کشور به شدت انتقاد کرد. پیشتر آماری از سوی وزارت بهداشت منتشر شده بود که برخی آن را شکست واکسیناسیون در کشور تفسیر کردند.

در آمار ارائه شده ادعا شده بود دو هزار نفر پس از تزریق واکسن بر اثر کرونا در کشور فوت نموده اند.

ارائه این آمار انتقادهای دیگری هم در پی داشت از جمله اینکه این آمار برای خدشه وار کردن به واکسن های خارجی ارائه شده است.

در همین رابطه در متن نامه دکتر حمید سوری رییس کمیته کشوری اپیدمیولوژی و واکنش سریع اپیدمی کرونا خطاب به دکتر نمکی وزیر بهداشت آمده است: پیرو نامه شماره 552 / 110 / د مورخ 24/ 5/ 1400 آقای دکتر علی شریفی زارچی سرپرست محترم مرکز مدیریت آمار فناوری اطلاعات، لازم می دانم به اسم رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوی و تیم واکنش سریع کووید 19 موارد ذیل را خدمتتان عرض کنم.

1- تحلیل آمار در حیطه فعالیت آن مرکز نیست و با توجه به تخصص سرپرست محترم، تحلیل اطلاعات سلامت باید به وسیله متخصصان رشته های مرتبط با زمینه های علوم زیستی به ویژه گروه های مرتبط با اپیدمیولوژی انجام گردد.

2- انتشار نامه ای در سطح جامعه با مضمون غیرعلمی به شکل مستقیم یا با واسطه، که هنوز در کمیته های علمی مربوطه تایید نشده است خلاف مصلحت جامعه و تدبیر در مدیریت اپیدمی کرونا است.

3- گرچه تحلیل اپیدمیولوژی داده های مرتبط و تعریف شده ای اپیدمی می تواند برای سیاست گذاری و گاه برای تنویر افکار عمومی مفید باشد ولی نتیجه گیری غیر علمی و غیر تخصصی از یافته های خام، بویژه در شرایط کنونی می تواند موجب اثر مخرب بر استقبال مردم از واکسیناسیون حداکثری باشد.

4- اشکالات اساسی روش شناسی در نامه مذکور و ابهامات متعدد، تحلیل داده ها را دچار سوگیری و خطا نموده است برای مثال موارد ذیل قابل ذکر است:

این نتیجه گیری از داده های خام مثال روشنی از Simpsons paradox است که بخاطر معین ارتباط بین دو متغیر با استفاده از داده های خام پیش می آید و می تواند تحت تاثیر متغیرهای دیگر ایجاد خطا کند.

تاریخ آغاز ثبت اطلاعات و سرانجام واکسیناسیون در نمونه ها تعیین نیست و تعداد دوزهای تزریقی کلی و به تفکیک ناتعیین است.

توزیع داده ها باید بر اساس استان ها و گروه های مختلف جمعیتی (نه تنها سن) باشد.

زمان آغاز پیک های درج شده در نمودارها معلوم نیست و ارائه اعداد خام می تواند نتیجه گیری نادرستی را حاصل کند.

در اپیدمیولوژی، برای معین ارتباط متغیرهای مستقل (مانند انجام واکسیناسیون) و متغیر پاسخ (مانند مرگ یا بستری) نمی توان تنها از مقایسه توصیفی دو متغیر بهره گرفت. این نوع ارتباط جعلی (spurious association) و گمراه کننده است.

چطور ممکن است از91210 نفر افرادی که نوبت اول واکسن را دریافت به بیمارستان مراجعه نموده اند همگی بستری(موقت یا عادی) شده باشند؟

گرچه هیچ واکسنی در جلوگیری از ابتلای افراد به کووید-19 بصورت 100 درصد پیروز نیست ولی مرگ حدود 11 درصد (8552 نفر) در بین بستری شدگان عادی (75886) چگونه توجیه می گردد؟

با چه مستنداتی دلیل مرگ در افراد گزارش شده را بدون آن که تقدم زمانی(temporality) را در یک سری یافته توصیفی اثبات کرد می توان به واکسیناسیون تعمیم داد؟

اثرات ایمنی واکسیناسیون در افراد حداقل بین 2 تا 3 هفته از زمان واکسیناسیون است که در منحنی فاصله واکسیناسیون نوبت اول و دوم (نمودارهای بدون اسم و شماره) آغاز بستری، روز صفر در نظر گرفته شده است.

دلیل مرگ افراد این بانک اطلاعاتی باید بررسی شده و به وسیله کمیته های مرگ یا پزشکی قانونی تایید گردد.

نوع واکسن تزریقی این افراد تعیین نیست و نتیجه گیری بر اساس تاین داده ها غیرعلمی است.

طبق ادعای مندرج در صفحه چهارم احتمال مرگ در واکسینه شده های ایرانی بیش از 75 برابر شاخص مربوطه در برخی کشورهاست این نتیجه غیر معقول، نیازمند تحلیل تخصصی به وسیله کمیته علمی است.

1) مقدار های مربوط به مقدار بستری یا مرگ در واکسینه شده های کرونا بستگی به طغیان های اپیدمی، و مقدار های بروز بیماری در هر کشور دارد. این مقدار ها باید به تفکیک زمان بررسی شوند. در مقایسه breakthrough death rate در کشورها باید به درصد جمعیت واکسینه شده و توزیع گروه های سنی در آن کشور توجه کرد. مقایسه این نرخ در ایران که تا به امروز بیشتر افراد واکسینه شده شامل گروه های در پر خطر بوده اند با کشورهایی که بیشتر جمعیت خود را واکسینه نموده اند ممکن است به نتیجه گیری های غیردقیق منجر گردد.

برای اثبات رابطه علمی بین واکسیناسیون و احتمال بستری یا مرگ ضروری است مطالعات تحلیلی (مانند مطالعه کوهورت یا مورد شاهدی) صورت پذیرد و برای کنترل سایر مخدوش کننده ها از مدلهای اپیدمیولوژی استفاده کرد.

سرپرست محترم را برای درک بیشتر تحلیل نادرست خود به مطالعه های زیر ارجاع می دهم:

1. Joselols Torre Cilla. Covid -19 infection in vaccinated people: the use of statistics without context leads to false conclusion. corona virus crisis, Elpais ,27 July 2021

2. vaccines &Immunization. CDC. cdc.gov/vaccines/covid-19/health- department/breakthrough- cases.html. access data Aug. 17,2021

در انتها ضمن اظهار تاسف از پخش این گزارش پر اشتباه در سطح جامعه، به اطلاع می رساند این کمیته آمادگی دارد که با دریافت داده های کامل مربوطه، تحلیل عمیق اپیدمیولوژی انجام داده و گزارش دقیق و علمی را ارائه دهد.