به یاد سیامک شایقی؛ پایانی شایسته یک مرد آرام - وبلاگ نیک دل

به گزارش وبلاگ نیک دل، روزنامه همشهری - علیرضا محمودی: سیامک شایقی، همانطوری با دنیا وداع کرد که شایسته نوع زندگی ای بود که داشت؛ آرام، ساکت و دور از متن پرهیاهوی زندگی روزمره. همانطور با مرگ روبه رو شد که دوست داشت شخصیت های محبوب فیلم هایش از دنیا درام خارج شوند. بیرون از زمان سرگیجه آور زندگی مدرن، دور از اجتماع خشمگین و در مکانی پیچیده در مه و غبار. سبک از درد و رنج و خالی از بغض و نخوت.

خبر درگذشت سیامک شایقی کارگردان 12 فیلم ایرانی اینگونه منتشر شد. 3 سال بعد از مبارزه با سرطان و چند ماه گوشه نشینی. در یک صبح فروردینی ابری دور از متن زندگی که از هول گیرودار واگیری سرگردان است. مرگ آرام سیامک شایقی در این روزها، یک سرانجام سینمایی برای زندگی یک شیفته آرام سینما بود.

دهه 60، دفتر ماهنامه سینمایی فیلم از معدود پاتوق های سینمایی تهران محسوب می شد. سیامک شایقی، 30 ساله و پر انرژی بعد از سرانجام تحصیلات سینمایی در دانشکده صدا و سیما (مدرسه عالی سینما و تلویزیون) راهی کوچه سام در خیابان حافظ شد تا مگر با روزنامه نگاری بتواند راهی به سینمای ایران باز کند. او که سابقه ای به عنوان کارگردان تلویزیونی داشت، نقد را در مجله فیلم خیلی ادامه نداد. به عنوان دستیار محمدعلی سجادی در فیلم جدال (1364) و دستیار ناصر غلامرضایی در فیلم حریم مهرورزی (1364) وارد سینمای حرفه ای شد. ورودی که 2 سال بعد او را به سمت جایگاه کارگردانی راهنمایی کرد.

اولین فیلم شایقی، جهیزیه برای رباب (1366) ملودرامی از روابط یک خانواده جنوبی فقیر، اثری قابل تامل از کار درآمد. فیلمنامه را اصغر عبداللهی پرکارترین درام نویس سینمای آن سال ها نوشته بود. مثلت هادی اسلامی، پروانه معصومی و فاطمه معتمد آریا و گرمایی که شایقی در بین شخصیت ها راه انداخته بود، نوید یک ملودرام ساز و کار بلد را می داد. شایقی که متولد آبادان بود، با یاری عبداللهی که او هم از جنوب می آمد، یکی از بهترین درام های بومی ایران را رقم زدند.

همه چیز برای موفقیت شایقی در سینمای ایران پس از سرانجام جنگ مهیا بود. اما سرنوشت شکل دیگری رقم خورد. شایقی بعد از جیهزیه برای رباب به طور متوسط هر 2 سال یک بار فیلمی ساخت. فیلم هایی که مانند جیهزیه برای رباب، از دور مخاطبان را برای تماشا و منتقدان را برای تحسین راهی سالن ها می کرد. اما فیلم ها برخلاف نوید ها و پیش بینی ها، فیلم هایی سرد و مخاطب گریز از کار درمی آمدند. منتقدان که با شوق و ذوق فراوان به تماشای فیلم هایش می نشستند و دوست داشتند او بهترین فیلم کارنامه اش را بسازد، در نهایت فیلم ها را همچون شکستی در تجربه ساخت ملودرام های عمیق از روابط ایرانی در جامعه امروز، توصیف می کردند.

سینما در همه دنیا هنر بی رحمی است و در ایران کمی بیشتر. حالا که سیامک شایقی دنیا بی رحم سینما را پشت سر گذاشته و ما را با سینما و کرونا تنها گذاشته، گفتن این حرف شاید ساده تر باشد که سیامک شایقی، از آن نوع سینماگران نبود که فیلم روز بسازد. فیلمی مطابق با سلیقه مخاطبان هر نسل. او سعی کرد فیلم هایی مطابق با سلیقه خود بسازد. نتیجه این پافشاری فیلم هایی شد که اگر چه شخصی نبودند، اما ملودرام هایی همسو با ساختار چرخه ای سینمای ایران محسوب نمی شوند. نباید فراموش کنید که در سینمای ایران، فقط فیلم های مطابق سلیقه روز حق حیات دارند.

شایقی فیلمساز موفقی بود که برخلاف ناکامی مالی فیلم هایش، توانست فیلم های خارج از جریانی همچون رنو تهران- 29 (1369)، راه و بیراه (1370)، در کمال خونسردی (1373)، مادرم گیسو (1374)، باغ فردوس، پنج بعدازظهر (1384) و خواب زمستانی (1386) بسازد. شایقی در میانه دهه 70 به سراغ تلویزیون رفت و سریال سیاه، سفید و خاکستری (1375) را برای شبکه 2 ساخت. تجربه ای که هرگز تکرار نشد.

سیامک شایقی در دهه 90 که سینمای ایران، مالی مخشوش و دخل و خرجی مخدوش داشت، توانست دو فیلم بسازد که هر دو فیلم هایی ناموفق بودند. فیلم هایی که شرایط را برای حضور بیشتر شایقی در میان کارگردانان جوان و به روز شده دهه ششم زندگی اش فراهم نکرد. ساخت مستندی درباره خانه سینما از آخرین کار هایی بود که از شایقی سراغ داریم. گرچه فیلمنامه و طرح بسیاری برای ساخت داشت. آخرین بار که در یک محفل عمومی دیده شد، نهم تیر سال گذشته بود که کانون کارگردانان برایش مراسمی ترتیب داد. در این مراسم همه همکارانش فهمیدند که سیامک شایقی سرطان دارد.

برادرش در این مراسم به نکته ای درباره برادر هنرمندش اشاره نمود. در جامعه ما که هیولا بودن و هیولا شدن نوعی فرهنگ بوده و شده، شریف بودن و شریف زیستن نوعی خصلت است و سیامک (شایقی) سمبل این خصلت است، من به او و جامعه سینما تبریک می گویم، چون شریف زیستن هزینه دارد و سیامک با قانع بودن و داشتن راه حلی برای ادامه زندگی این هزینه را پرداخته است. او به دلیل روح عظیم و صبوری اش بیماری اش را شکست داده است.

خبرگزاری ها خبر دادند که بیماری کار خودش را کرد.