فرصت رصد رویدادهای نجومی اعماق آسمان در هفته دوم خرداد 1402 - وبلاگ نیک دل

به گزارش وبلاگ نیک دل، برای علاقه مندانی که از ابزارهای رصدی استفاده می نمایند، آسمان در هفته دوم خرداد 1402 با رویدادهای نجومی، مناظری تماشایی را تدارک دیده است.

ماه ابتدای هفته به تربیع اول می رسد و هنوز نور مناسبی در آسمان دارد که باعث می گردد هنگام نزدیک شدن به دیگر اجرام درخشان آسمان، چشم انداز ای دیدنی شکل بگیرد.

به گزارش اسکای اند تلسکوپ، سیاره های ناهید و مریخ هم این هفته مناظری دیدنی می آفرینند؛ به ویژه مریخ که از مقابل خوشه دیدنی کندوی عسل می گذرد و با دوربین دوچشمی و تلسکوپ می توانید جلوه ای کم نظیر از رویدادهای سماوی را تجربه کنید.

علاوه بر این نوع رویدادها که به علت مکانیک سماوی روی می دهند و قابل محاسبه هستند، این روزها اعماق آسمان میزبان یک رویداد دیگر هم هست که در طول عمر هر کسی، به ندرت روی می دهد. یک ابرنواختر تازه در صورت فلکی معروف دب اکبر منفجر شده و حالا نور آن به زمین رسیده و با ابزارهای نجومی خانگی مانند دوربین دوچشمی مناسب و تلسکوپ قابل رصد است.

رویدادهای نجومی هفته دوم خرداد 1402

شنبه 6 خرداد

تربیع اول ماه دقیقا در ساعت 11:22 منطقه زمانی شرقی (18:52 به وقت تهران) روی می دهد. در هنگام غروب، ماه زیر بخش میانی صورت فلکی شیر (Leo) میدرخشد. قلب الاسد (Regulus) که پای جلویی شیر را تشکیل می دهد، با فاصله 5.2 درجه سمت راست ماه و دنب (Deneb) نوک دم شیر هم در سمت چپ بالای ماه قرار گرفته اند.

یک شنبه 7 خرداد

به نوشته مجله نجوم ساعت 12:48 خورشید بالای شهر مکه قرار می گیرد و مسلمانان می توانند از آن به عنوان شاخص قبله استفاده نمایند. در این هنگام اگر یک میله را به صورت عمودی روی زمین بگذارید، خلاف جهت سایه آن، رو به قبله اشاره دارد.

ساعت 14:16 سیاره زحل در تربیع غربی قرار می گیرد و زمان مناسبی برای رصد آن است. این سیاره از حدود 01:30 بامداد تا سحرگاه سمت جنوب شرقی آسمان قابل مشاهده است.

سیاره زهره امشب و فردا از نزدیک ترین فاصله خود نسبت به پولوکس (Pollux) یا سرپسین می گذرد. این دو جرم درخشان 4 درجه از هم فاصله دارند و پولوکس سمت راست بالای زهره قرار گرفته است.

ستاره درخشان سروش (Capella) هم در عصرها کمی پس از تاریک شدن هوا، بسته به عرض جغرافیایی شما، در ارتفاع پایین سمت شمال غربی آسمان در آستانه غروب کردن است تا نسر واقع (Vega) و سماک رامح (Arcturus) را به عنوان درخشان ترین ستارگان در آسمان عصر باقی بگذارد. وگا در سمت شرق و شمال شرقی و سماک رامح در ارتفاع زیاد سمت جنوب آسمان دیده می شوند.

در فاصله یک سوم مسیر از سماک رامح به سمت نسر واقع، در پی نگین صورت فلکی تاج شمالی (Corona Borealis) به شکل نیم دایره باشید. این ستاره فکّه (Alphecca) نام دارد و با قدر 2 می درخشد.

با امتداد این مسیر از سمت سماک رامح، به صورتواره کم نور سنگ تاج (Keystone) از صورت فلکی هرکول (Hercules) می رسید. برای کاوش لبه بالایی این صورتواره از دوربین دوچشمی یا تلسکوپ بهره ببرید تا بتوانید در یک سوم سمت چپ آن، خوشه ستاره ای کروی و مجذوب کننده M13 را در آن تشخیص دهید. این خوشه در فاصله 22 هزار سال نوری از ما بر فراز صفحه کهکشان راه شیری قرار گرفته است و از صدها هزار ستاره در گروهی به وسعت حدود 140 سال نوری تشکیل شده است.

دوشنبه 8 خرداد

ساعت 08:30 سیاره عطارد با 24.9 درجه در بیشترین کشیدگی غربی قرار می گیرد و پیش از طلوع، در حدود ساعت 04:00 تا 04:30 باید سمت شرق آسمان دنبال آن باشید.

ستاره درخشان سماک رامح عصرها هم چنان در ارتفاع زیاد سمت جنوب آسمان حضور دارد. شکل بادبادک-مانند صورت فلکی گاوران (Bootes) یا عوا از این ستاره به سمت بالا توسعه می یابد. این بادبادک باریک، کمی به سمت راست خم شده و 23 درجه (حدود دو مشت در امتداد بازوی کشیده) طول دارد. صورت فلکی تاج شمالی هم درست در سمت چپ بادبادک دیده می گردد.

سه شنبه 9 خرداد

صورت فلکی معروف ذات الکرسی (Cassiopeia) معمولا به سرما اشاره دارد چون اواخر پاییز و در زمستان پس از تاریک شدن هوا در بالای سر قرار می گیرد و از عرض های جغرافیایی شمالی دیده می گردد. اما حتی در این عصرهای گرم، همچنان امکان رصد آن هست. پس از تاریک شدن هوا می توانید آن را در نزدیکی افق شمالی جست وجو کنید که به شکل یک W کشیده است.

چهارشنبه 10 خرداد

ساعت 20:20 ماه و سماک اعزل (Spica) با جدایی زاویه ای 3.2 درجه مقارنه ای دیدنی خواهند داشت که از هنگام غروب تا بامداد روز بعد قابل مشاهده است.

اگر صورت های فلکی را در طول زمان دنبال کنید، به نظر می رسد که هنگام گذر از نقطه اوج در آسمان، خیلی سریع دچار چرخش می شوند. تنها یک هفته و نیم پیش، دب اکبر (Ursa Major) یک ساعت پس از غروب خورشید و با تاریکی هوا به صورت افقی دیده می شد اما اکنون در این ساعت به صورت زاویه دار قرار گرفته است و فقط یک هفته و نیم دیگر، به شکل عمودی خواهد بود!

این صورت فلکی این روزها میزبان یک رویداد تازه و مجذوب کننده در آسمان شب است. ابرنواختر تازه SN 2023ixf در کهکشان فرفره (Pinwheel Galaxy) نگاه ها را متوجه خود ساخته است. رویداد انفجار ابرنواختری قابل مشاهده، در طول حیات یک فرد بسیار نادر است، بنابراین می توانید آن را با استفاده از دوربین دوچشمی یا تلکسوپ رصد کنید یا به صورت آنلاین به تماشای آن بپردازید.

پنج شنبه 11 خرداد

دو هفته پیش مریخ در سمت چپ پولوکس و کاستور (Castor) یا سرپیشین قرار گرفته بود اما امروز و فردا عصر، نوبت به سیاره زهره (ناهید) است.

مریخ در ساعت 21:00 مقارنه ای با خوشه کندوی عسل خواهد داشت اما جلوه اصلی را روز بعد به نمایش می گذارد.

آدینه 12 خرداد

پس از تاریک شدن آسمان، مریخ درون خوشه کندوی عسل (Beehive) یا M44، در نزدیکی خود صورتواره کندو-شکل مرکزی که در حال حاضر به سمت راست متمایل است، دیده می گردد. برای رصد جزئیات آن از دوربین دوچشمی یا حتی بهتر است از تلسکوپ بهره ببرید.

مریخ با سرعت حدود 90 ثانیه قوسی بر ساعت، به سمت شرق حرکت می نماید و سراسر خوشه را می پیماید. می توانید موقعیت آن را نسبت به ستاره های خوشه طی نیم ساعت دنبال کنید.

سیاره زهره هم در روزهای 22 و 23 خرداد به سراغ کندوی عسل می آید!

شرایط سیارات

عطارد (Mercury) همچنان در تابش طلوع خورشید حضور دارد. اما می توانید از دوربین های دوچشمی بهره ببرید تا مهارت خود را در یافتن آن که 10 تا 12 درجه (حدود یک مشت در طول بازوی کشیده) پایین سمت چپ سیاره روشن تر مشتری جای گرفته است، امتحان کنید.

ناهید (Venus) با قدر 4.4- در صورت فلکی دوپیکر عصرها چشم ها را متوجه خود می سازد و تا ساعاتی پس از تاریکی کامل هوا در آسمان دیده می گردد.

این سیاره اواخر هفته پیش زیر پولوکس می درخشید، اما اواخر این هفته مستقیما سمت چپ کاستور و پولوکس قرار می گیرد. همان جایی که مریخ دو هفته پیش قرار داشت.

در یک نمای تلسکوپی، زهره به شکل نیمه ماه درخشانی دیده می گردد که حدود 50 درصد نور خورشید را بازتاب می دهد و 22 ثانیه قوسی قطر دارد. فاز هلال زهره رو به کاهش است و در ماه های آینده به یک هلال نازک اما بزرگ تر (با توجه به نزدیک تر شدن به زمین) تبدیل می گردد.

مریخ (Mars) با قدر 1.6 در صورت فلکی سرطان (Cancer) سمت چپ بالای ناهید می درخشد و فاصله آن رو به کاهش است. اما هم اکنون هیچ مقارنه ای در کار نیست. مریخ و زهره در 9 تیر به حداقل فاصله 3.6 درجه ای از هم می رسند و سپس با پیش روی زهره به سمت غروب خورشید، دوباره آغاز به جدا شدن از هم خواهند کرد. این روند شبه مقارنه نامیده می گردد.

در یک تلسکوپ، مریخ فقط به شکل یک حباب کوچک به قطر 5 ثانیه قوسی دیده می گردد.

مشتری (Jupiter) با قدر 2.1- در صورت فلکی حمل (Aries) و هنگام طلوع خورشید دیده می گردد. برای رصد آن حدود 40 دقیقه پیش از طلوع، ارتفاع پایین سمت شرق را نگاه کنید.

زحل (Saturn) هم با قدر 1.0 در صورت فلکی کم نور دلو (Aquarius) در ابتدای بامداد سمت جنوب شرقی آسمان، شرایط رصدی خوبی دارد.

اورانوس (Uranus) با قدر 5.9 هنگام طلوع خورشید در ارتفاع پایینی قرار گرفته است و دیده نمی گردد.

نپتون (Neptune) هم هنوز پیش از آغاز طلوع خورشید در سمت شرق آسمان و ارتفاع بسیار پایین قرار گرفته است و شرایط رصد آن مناسب نیست.

عکس کاور: مریخ هنگام گذر از خوشه M44 در سال 2013

Credit: John Chumack